55T/ Tempel-Tuttle

Πολλά από τα αστέρια που βλέπουμε δεν υπάρχουν, διότι έχουν καταστραφεί κατά το χρονικό διάστημα που χρειάζεται η λάμψη τους για να φτάσει στον νυχτερινό ουρανό μας. Αυτό είναι ένα από τα λίγα πράγματα που έχω συγκρατήσει από το μάθημα της κοσμολογίας, που διδάχτηκα στην Β’ Λυκείου. Αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση της βροχής διαττόντων αστέρων, όπως των Λεοντιδών, η εμφάνιση των οποίων θα κορυφωθεί την ερχόμενη Τετάρτη, αργά το βράδυ, δύο ημέρες πριν τα γενέθλιά μου. Η αστρική βροχή προκύπτει όταν η Γη περνά μέσα από σμήνη σωματιδίων μετεωρικής ύλης προερχόμενα από κομήτες που έχουν διαλυθεί. Μόλις τα σωματίδια αυτά έρθουν σε επαφή με την ατμόσφαιρα του περιστρεφόμενου πλανήτη μας, αναφλέγονται και μετατρέπονται σε φωτεινές σφαίρες, τα γνωστά σε όλες τις ρομαντικές ψυχές «πεφταστέρια». Το σημείο τομής της τροχιάς της Γης με αυτήν του αφανισμένου κομήτη χαρακτηρίζεται «ακτινοβόλο», καθώς η αστρική βροχή μοιάζει να πηγάζει από αυτό, αφού εκεί οι διάττοντες αστέρες εμφανίζονται με πολύ ταχύτερο ρυθμό.  

Αν και οι Λεοντίδες είχαν κάποτε συσχετισθεί με τον αστερισμό του Λέοντα, όπου συμπτωματικώς βρίσκεται ο ωροσκόπος μου, είναι πλέον γνωστό ότι η αστρική αυτή σκόνη είναι ό,τι απέμεινε από την ουρά του 55T/Tempel-Tuttle. Ο κομήτης αυτός ανακαλύφθηκε το 1865, έτος κατά το οποίο δολοφονήθηκε ο Αβραάμ Λίνκολν, ιδρύθηκε ο Στρατός της Σωτηρίας και εκδόθηκε η Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων. Κάθε Νοέμβριο τα απομεινάρια του 55T/Tempel-Tuttle διασταυρώνονται με την τροχιά της Γης. 

Η αδιαμφισβήτητη φαντασμαγορία του φαινομένου των διαττόντων αστέρων εν γένει ωθεί συχνά τους ανθρώπους στην αναζήτηση ιδιαιτέρως σκοτεινών σημείων, ώστε να μπορέσουν να παρακολουθήσουν τη βροχή χωρίς το φως των λαμπτήρων να αφαιρεί τίποτα από την λάμψη της. Πολλά δράματα έχουν εκτυλιχθεί κατά την διάρκεια των αναζητήσεων αυτών, αλλά αυτή η συζήτηση δεν είναι της παρούσης, παρά το ότι κάποια από αυτά, όπως τυχαίνει να γνωρίζω από πρώτο χέρι, υπήρξαν αξεπέραστα. Θα περιοριστώ στην αναφορά των έντονων αντιδράσεων που σημειώθηκαν όταν ηλεκτροφωτίστηκε ο μικρός οικισμός, όπου παραθερίζαμε με τους γονείς μου κάθε καλοκαίρι. Οι βραδινοί περίπατοι μειώθηκαν δραστικά και πολλοί νέοι, αν και επί της ουσίας ικανοποιημένοι με τις ανέσεις που τους παρείχε ο ηλεκτρισμός, συχνά παραπονούνταν ότι οι φανοστάτες κατά μήκος του αμαξιτού δρόμου είχαν μειώσει αισθητά τους διάττοντες αστέρες και, συνεκδοχικά, τη δυνατότητα τους να εκφράζουν  επιθυμίες προς το σύμπαν. Τότε, βεβαίως, ο λόγος ήταν για τους Περσείδες, δηλαδή τα απομεινάρια του κομήτη 109P/ Swift-Tuttle, την πρώτη αστρική βροχή που κατέγραψαν οι αστρονόμοι της αρχαιότητας και η οποία πέφτει πάντοτε τον Αύγουστο.

Επί του παρόντος, το φαινόμενο θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη του μηνός, αλλά η κορύφωσή του, στις 17, δεν θα γίνει αντιληπτή σε ολόκληρο το μεγαλείο της, διότι η πανσέληνος που ακολουθεί, δύο ημέρες αργότερα, θα φωτίζει αισθητά τον νυχτερινό ουρανό εξασθενίζοντας τη λαμπρότητα των διαττόντων αστέρων. Επιπλέον, το βράδυ της Παρασκευής, 19 Νοεμβρίου, ημέρας των γενεθλίων μου, θα πραγματοποιηθεί μερική έκλειψη της Σελήνης, μη ορατή από την Ελλάδα, η οποία θα διαβεί την ανατολική Ρωσία, την Ιαπωνία, τον Ειρηνικό ωκεανό, την Αμερική και θα καταλήξει στην δυτική Ευρώπη. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό εκλείψεως αυτής είναι η μεγάλη διάρκεια, η οποία οφείλεται στο ότι πραγματοποιείται 1,7 ημέρες προτού η Σελήνη φθάσει στο απόγειό της, τουτέστιν στο πιο μακρινό σημείο της τροχιάς της από τη Γη. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικό παράδειγμα των εντυπωσιακών αποτελεσμάτων που είναι δυνατόν να προκαλέσει η απομάκρυνση και, εν γένει, η απόσταση.

Σύμφωνα με το μέχρι τώρα άγνωστο σε εμένα Αστεροσκοπείο Holcomb του Πανεπιστημίου Butler, στην Ιντιάνα των Ηνωμένων Πολιτειών, η έκλειψη της 19ης Νοεμβρίου θα είναι όχι μόνο η μεγαλύτερης διάρκειας μερική σεληνιακή έκλειψη του 21ου αιώνα, αλλά και έως το 2669. Όπως αναφέρει η αντιθέτως πασίγνωση NASA, όπου, ειρήσθω εν παρόδω, εργάστηκε για δύο χρόνια ένα εξαιρετικά αγαπημένο μου πρόσωπο που έχω να συναντήσω 21 χρόνια, θα είναι σχεδόν ολική, καλύπτοντας το ενενήντα επτά τοις εκατό της πανσελήνου και θα διαρκέσει γύρω στις τρεισήμισι ώρες, ενώ το συνολικό φαινόμενο, μαζί με την παρασκιά, θα φθάσει τις έξι. Σημειωτέον δε, ότι η μακρύτερη μέχρι σήμερα ολική σεληνιακή έκλειψη του 21ου αιώνα έλαβε χώρα το 2018 και δεν ξεπέρασε τις δύο ώρες σε διάρκεια. 

Ο πρωτοφανής συνδυασμός των σπάνιων αυτών κοσμικών φαινομένων αναδεικνύει την 19η Νοεμβρίου ως ημέρα ξεχωριστής σημασίας, που αδυνατώ να μην συσχετίσω με την επέτειο των γενεθλίων μου ως μία, κατά κάποιον τρόπο, εξωπραγματική ή, μάλλον, μεταφυσική συνέπειά τους. Πόσω μάλλον δε, αν λάβει κανείς υπόψιν του και το γεγονός ότι στον εορτασμό των εν λόγω γενεθλίων δεν θα παρίσταται ο κύριος υπάιτιός του, με άλλα λόγια η μητέρα μου, που έφυγε από τη ζωή πριν 188 ημέρες. Η συγκυρία αυτή είναι πρωτοφανής για το σύνολο της διάρκειας του βίου μου και, ταυτοχρόνως, εξαιρετικά δυσάρεστη, καθώς η απουσία αυτή είναι μόνιμη και εντελώς αμετάκλητη. Δεδομένων των παραπάνω, δεν θα εκπλαγώ αν κατά την 19η του παρόντος Νοεμβρίου βιώσω μοναδικά φαινόμενα, ηχητικά και οπτικά, αν δεχτώ κάποια φασματική επίσκεψη, αν ακούσω κάποια ιδιαιτέρως γνώριμη φωνή, ακόμα κι έναν ψίθυρο, αν αισθανθώ τη γη να δονείται κάτω από τα πόδια μου, κάποιο τρέμισμα, ίσως κάποιο φευγαλέο χάδι, ακόμη κι ένα όνειρο, ή έστω μια άνευ αντικειμενικής αιτίας ανατριχίλα, την οποία θα μπορούσε κανείς να εκλάβει ως ένδειξη μίας αόρατης παρουσίας. Βρίσκομαι ήδη σε ετοιμότητα.