Σωρειτομελανίες και μελανοστρώματα

Σύμφωνα με τον Άτλαντα των Νεφών, έργο θεμελιώδους μετεωρολογικής σημασίας που ξεκίνησε να γράφεται από τον αρχαίο φιλόσοφο Θεόφραστο τον Ερέσιο και κατέληξε να εκδοθεί μόλις την έκτη δεκαετία του εικοστού αιώνος, οι σωρειτομελανίες, λατινιστί Cumulonimbi (Cb), είναι τα μεγαλύτερα και πλέον επικίνδυνα σύννεφα της γήινης ατμόσφαιρας. Συνδέονται με έντονα καιρικά φαινόμενα, καθώς μεταφέρουν χειμαρρώδεις νεροποντές, χαλαζοπτώσεις, χιονοπτώσεις, αστραπές, θύελλες, ανεμοστροβίλους και τυφώνες. Κάποιοι μετεωρολόγοι υποστηρίζουν, μάλιστα, ότι στην καρδιά των σωρειτωμελανιών επικρατεί χάος εξ οργισμένου ύδατος.

Πρόκειται για νέφη εξαιρετικώς πυκνά και ογκώδη, παραπλανητικά ως προς την όψη, καθώς δίνουν την εντύπωση της αδιαπέραστης συμπαγούς μάζας, ενώ στην πραγματικότητα είναι απόλυτα διαπερατά από ουρανοξύστες, αεροσκάφη, σαΐτες, σμήνη πτηνών και βλήματα κάθε είδους, αφού δεν αποτελούνται παρά μόνον από ατμούς, επί της ουσίας από αέρα κοπανιστό. Παρουσιάζουν μεγάλη καθ’ ύψος ανάπτυξη, την μεγαλύτερη από όλα τα είδη των νεφών. Αυτή οφείλεται στα βίαια ανοδικά ρεύματα του προαναφερθέντος αέρα, τα οποία ωθούν μανιωδώς τις κορυφές των σωρειτομελανιών ακόμα και έως 15.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θαλάσσης. Κατά τον τρόπο αυτόν ξεπερνούν την τροπόσφαιρα, όπου απλώνονται σε στήλες παγοκρυστάλλων, και η ξέφρενη τους πορεία, σαν αυτήν ανθρώπου ωθούμενου από άκρατη φιλοδοξία ή κατάφωρη αδικία, τις οδηγεί στις υπώρειες της στρατόσφαιρας, ενώ η βάση, πάντοτε σκοτεινή και απείρως δυσοίωνη, σχεδόν ακουμπά το έδαφος.

Οι σωρειτομελανίες τείνουν να εμφανίζονται κατά τις θερμές ημέρες του καλοκαιριού, όταν οι κορυφές τους ανυψώνονται ταχύτατα, σαν σε κοχλασμό. Ομοιάζουν με βουνά, ογκόλιθους, υψηλούς πύργους, κυκλώπεια τείχη. Αναλόγως προς το σχήμα της κορυφής τους διακρίνονται σε φαλακρούς και τριχωτούς. Στην πρώτη περίπτωση επιστέφονται από απαλούς, ακαθόριστους όγκους, ενώ στην δεύτερη από θυσανωτούς σχηματισμούς, που θυμίζουν μπλεγμένα λευκά μαλλιά, ενίοτε απλωμένα εκατέρωθεν προσδίδοντας μορφή αμονιού. Στο αχανές εσωτερικό των σωρειτομελανιών κατοικούν αέρια ρεύματα που μεταφέρουν υδροσταγόνες εντόνως ανιούσες και κατιούσες, εκτελώντας κινήσεις που προκαλούν τη μοιραία, σαφώς αναπόφευκτη ανάπτυξη ηλεκτρικού φορτίου. Αναζητώντας την εκτόνωση, το φορτίο αυτό ξεσπά στην ατμόσφαιρα ως κεραυνός καθιστώντας τον άνθρωπο κοινωνό της αέριας αυτής τελετουργίας και προκαλώντας του έντονη ψυχική, ούτως ειπείν, διατάραξη.

Μετά την ενεργειακή αποφόρτιση εν είδει έντονης βροχοπτώσεως, οι περισσότεροι σωρειτομελανίες διαλύονται. Όταν, παρ’ όλα αυτά, υπάρχει αρκετή ηλιακή ενέργεια διαθέσιμη, εξαιτίας της εξατμιζόμενης υγρασίας, ένας νέος σωρειτομελανίας δύναται να εμφανιστεί δίπλα στον προηγούμενο, έτσι ώστε η διάρκεια της καταιγίδας να επιμηκυνθεί κατά πολύ, θεωρητικώς ακόμη κι επ’ άπειρον, δεδομένης της παρουσίας των κατάλληλων συνθηκών. Πρόκειται για το ίδιο ακριβώς φαινόμενο που παρατηρείται και ως προς τα τρικυμιώδη ανθρώπινα συναισθήματα, την εκδικητική μανία, την σφοδρή επιθυμία, την λυσσώδη οργή και, βεβαίως, τον παράφορο έρωτα.

Κλείνοντας, θα πρέπει να επιστήσουμε την προσοχή των αναγνωστών μας στην πιθανότητα σύγχυσης των σωρειτομελανιών με την έτερη βροχοφόρο κατηγορία νεφών, τα περίφημα μελανοστρώματα (Nimbostrati, Ns). Αυτό είναι δυνατό να συμβεί καθώς, όταν οι σωρειτομελανίες καλύψουν με τον θηριώδη όγκο τους τον ουράνιο θόλο, οι κάτοικοι της Γης είναι σε θέση να δουν μόνον τη μελανή βάση τους, που είναι παρόμοια με αυτήν των μελανοστρωμάτων. Τα τελευταία ανήκουν στα κατώτερα νέφη, διότι η απόσταση της βάσης τους από το έδαφος δεν ξεπερνά ποτέ τις δύο χιλιάδες μέτρα. Πρόκειται για νέφη ιδιαιτέρως πυκνά, τόσο που ούτε το διαπεραστικό φως του Ηλίου δεν τα διαπερνά. Έτσι, όταν συγκεντρώνονται προσομοιάζοντας στρώματα τεφρόχρωμου βάμβακος και καλύπτοντας τον ορίζοντα πλήρως, επιφέρουν το σκότος και, σε κάποιες ευαίσθητες ιδιοσυγκρασίες, την θλίψη, ενίοτε και την απελπισία. Όταν ο ουρανός είναι πλήρης μελανοστρωμάτων, η ατμόσφαιρα φέρει έντονη την νοσταλγική οσμή της υγρασίας και ακόμη και το ελάχιστα εξασκημένο μάτι είναι σε θέση να διακρίνει τις σκοτεινές γραμμές βροχής που φτάνουν συχνά μέχρι το έδαφος, ωσεί παραπέτασμα. Η παρουσία ανέμου μετατρέπει δραστικώς την εικόνα αυτή, καθώς υπό την επίδρασή του τα νέφη δείχνουν κομματιασμένα, κινούμενα με μεγάλη ταχύτητα.

Εν κατακλείδι, οφείλουμε να τονίσουμε ότι η ποιότητα της βροχοπτώσεως, αλλά και η διάρκειά της αποτελούν τους παράγοντες εκείνους που επιτρέπουν τον ορθό χαρακτηρισμό των νεφών. Τα μελανοστρώματα παρέχουν βροχές χαμηλής έντασης, αλλά μεγάλης διάρκειας. Αντιθέτως, οι σωρειτομελανίες προκαλούν βίαιες και διαλείπουσες καταρρακτώδεις βροχές, συχνά συνοδευόμενες από ακραία φαινόμενα, όπως χαλαζόπτωση, συνήθως καταστροφική. Καθώς το κατά πόσο επιλέγει κανείς την διάρκεια έναντι της εντάσεως αποτελεί ζήτημα προσωπικής προτιμήσεως, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε επαρκώς και εις βάθος τον άνθρωπό, τον οποίο έχουμε απέναντί μας, προκειμένου να αποφανθούμε κατά πόσο προτιμά τους σωρειτομελανίες ή τα μελανοστρώματα. Εν πάσει περιπτώσει, το ζήτημα αυτό, το οποίο δύναται να επιλυθεί με ένα απλό ερώτημα, με συστηματική και προσεκτική παρατήρηση ή να παραμείνει άλυτο, ακόμη κι αν η προσπάθεια διαρκέσει επί δεκαετίες, όχι σπανίως μία ολόκληρη ζωή, οδηγεί στον διαχωρισμό των ανθρώπων σε δύο κατηγορίες: τους λάτρεις των σωρειτομελανιών και αυτούς των μελανοστρωμάτων. Εσείς, αγαπητοί μας αναγνώστες, γνωρίζετε σε ποιαν από αυτές ανήκετε; Αν όχι, σας προτείνουμε να την εντοπίσετε το ταχύτερο δυνατόν, ιδίως αν εμπλέκεσθε ή, ακόμη χειρότερα, προτίθεστε να εμπλακείτε, συναισθηματικώς βεβαίως, με κάποιο άλλο ανθρώπινο ον. Αν ήδη το γνωρίζετε, αν έχετε κάνει την επιλογή σας, αν είστε απολύτως βέβαιοι, τότε έχετε τα ειλικρινή συγχαρητήριά μας!